Siedziba
Archiwum Państwowe w Częstochowie zostało utworzone Zarządzeniem Ministra Oświaty (obecnie Minister Edukacji Narodowej) z dnia 21 lipca 1950 roku. Właściwą działalność rozpoczęło jednak dopiero w sierpniu 1951 roku kiedy to przekazano instytucji budynek dawnego Archiwum Miejskiego przy ul. Krakowskiej 16 w Częstochowie.
W 1963 r. Archiwum przeniesiono do budynku przy ulicy wówczas Modzelewskiego 8, obecnie Śląską, do budynku byłego Banku Inwestycyjnego. W 1975 roku miała miejsce kolejna przeprowadzka, tym razem na ulicę Warszawską 172 do obiektów zajmowanych wcześniej przez Częstochowską Fabrykę Artykułów Muzycznych "Melodia".
Od 1994 roku siedzibą Archiwum Państwowego w Częstochowie jest budynek po byłych Częstochowskich Zakładach Przemysłu Bawełnianego "Ceba" przy ulicy Rejtana 13.
Zadania
Archiwum Państwowe, jako urząd administracji państwowej, placówka kulturalno – oświatowa i naukowo – badawcza w toku swej działalności realizuje następujące zadania:
- Gromadzi i przechowuje materiały archiwalne
- Zabezpiecza materiały archiwalne przez działania profilaktyczne, stwarzające właściwe warunki przechowywania zbiorów a także prowadzenie prac konserwatorsko – introligatorskich
- Nadzoruje te państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne, które tworzą materiały archiwalne
- Ewidencjonuje i opracowuje materiały archiwalne w celu nadania im trwałego porządku i opisania ich treści w pomocach informacyjnych
- Udostępnia materiały archiwalne bezpośrednio, w pracowni naukowej zainteresowanym użytkownikom do celów naukowo – badawczych, popularno – naukowych, popularyzacyjnych, urzędowych, genealogicznych, własnościowo – majątkowych lub pośrednio, w drodze prowadzonych przez pracowników archiwum poszukiwań i wydawanych uwierzytelnionych bądź nie reprodukcji, odpisów oraz zaświadczeń potrzebnych do celów naukowo – badawczych, informacyjnych, urzędowych, własnościowo – majątkowych, genealogicznych, socjalnych (odszkodowawczych, emerytalnych)
- Prowadzi działalność naukową, informacyjną i popularyzatorską o materiałach archiwalnych i archiwach w formie wystaw, lekcji i pogadanek historyczno – archiwalnych.
Zasięg działania
Siedziba Archiwum mieści się w Częstochowie. Zasięgiem działania Archiwum jest:
- Na terenie województwa śląskiego obszar obejmujący:
- Miasto na prawach powiatu Częstochowa,
- Wszystkie gminy wchodzące w skład powiatów: częstochowskiego, kłobuckiego, lublinieckiego i myszkowskiego,
- Miasto Kalety powiatu tarnogórskiego,
- Gminy: Irządze, Kroczyce, Szczekociny i Włodowice powiatu zawierciańskiego.
- Na terenie województwa łódzkiego obszar obejmujący:
- Gminy: Nowa Brzeźnica, Pajęczno i Strzelce Wielkie powiatu pajęczańskiego,
- Gminy: Gidle i Żytno powiatu radomszczańskiego.
- Na terenie województwa opolskiego obszar obejmujący gminy: Dobrodzień, Gorzów Śląski, Olesno, Praszka, Radłów i Rudniki powiatu oleskiego.
- Na terenie województwa świętokrzyskiego obszar obejmujący gminy: Moskorzew, Radków i Secemin powiatu włoszczowskiego.
Właściwość rzeczową i miejscową Archiwum Państwowego w Częstochowie szczegółowo regulują akty prawne dostępne w dziale "Podstawy prawne działania".